Levend hoogveen bestaat uit onder andere veenmosplantjes die tientallen centimeters per jaar kunnen groeien, vervolgens sterft de onderkant af, wat een laagje vormt.

Al die laagjes op elkaar samen met andere organische resten vormt uiteindelijk de veenlaag. Na het uitsteken en drogen hiervan hebben we het bekende turf, wat vroeger als brandstof gebruikt werd bij gebrek aan een alternatief.

De druk vanaf de bovenkant zorgt voor ineenpersing, zuurstof krijgt geen kans hierbij. De plantjes zijn snel tevreden. Het voornaamste wat ze nodig hebben is regenwater, dat is waarom de waterhuishouding zo belangrijk is om het levend hoogveen in stand te houden en te laten uitbreiden! Naast het regenwater hebben ze ook een geringe hoeveelheid voedingsstoffen nodig. Doordat 3/4 water verdampt uit het Veenmos onstaat een zuigende werking. Hierdoor krijgt het Veenmos toch het minimale aan voedingsstoffen wat uit de plantenresten onder de mossen vandaan komt. De ideale omstandigheden voor Veenmos zijn de gemiddelde temperatuur van 9ºC en een neerslag van minimaal 700 mm. per jaar.

 

Het plantje voelt zich op z'n best in zure, natte en voedselarme omstandigheden. Veenmos kan wel twintig keer of nog meer (!) zijn eigen gewicht als een spons opnemen.

Met de extreme droogtes van de laatste jaren krijgen veel soorten het erg moeilijk. Daar het Veenmos bijna alleen maar regenwater nodig heeft, is het voor deze plantensoort wel een lastige periode. Door de lichte kleur in een warme periode onstaat er refectie, wat een beschermende werking heeft. Na enkele regenbuien kan het snel weer zijn volle groene kleur terugkrijgen.